Monarşi mono kökünden gelen bir kavramdır. Mono Latince tek anlamına gelmektedir. Hakimiyetin tek bir kişide toplandığı yönetim şeklinde de monarşi denilmektedir. Bu yönetim şeklinde ülkeyi yöneten tek bir kişidir. Monarşi yönetim sistemi ile ülkeyi yöneten kişiler padişah, şah, sultan, imparator, kral vb. isimler almaktadır. Özellikle Osmanlı Devleti monarşi ile yönetilmekteydi. Kısa monarşi nedir sorusuna net cevap alabilmek için aşağıda yer alan monarşi türlerini de ayrıca incelemeniz gerekmektedir.
Yazıda Neler Var?
Mutlak Monarşi
İlk çağ ve orta çağ dönemlerinde burada yaşayan toplumlarda monarşik bir anlayış hakimdir. Tüm Yetkilerin tek bir kişide toplandığı ve kral anlayışı hakimdir. Krallık olduğu için ve tüm yetkiler bir kişide olduğu için demokratik bir yönetim anlayışı değildir. Bazı durumlarda monarşi kavramı da kendi içerisinde sert monarşi ya da yumuşak monarşi olabilmektedir. Sert monarşilerde kurallar çiğnenemez ve sorgulanamaz. Kralların kuralları hiçbir zaman sorgulanmaz ve sert kanunları işler. Kimse sorgulamaya cesaret edemez ve o ülke yönetimi için kural ne ise odur. Bu sert monarşi kavramına mutlak monarşi denilmektedir.
Meşruti Monarşi
Bazı yumuşak geçişli monarşi sisteminde ise, kral, padişah vb. ülkenin başındaki yönetimdeki kişi kendi meclisini oluşturmuştur. Alınan kararlar bu mecliste danışılır. Son sözü kral ya da padişah söylese de, konu danışma kurulunda ya da mecliste karara bağlanmıştır. Bu duruma ise meşruti monarşi denilmektedir. Meşruti (anayasal) monarşiler mutlak monarşilere göre daha demokratiktir.
Merkezi Otorite Sistemi
Merkezi otorite bir devletin iyi ve diplomatik bir şekilde, tek bir kişi tarafından yönetilmesi sistemidir. Merkezi otorite monarşi ile yönetilir. Bu yönetimin de en kapsamlı şekilde sağlanabilmesi için merkezi otoriteyi sağlayan bir takım çabaların içerisine girilmektedir.
Hükümdara karşı isyan olan, sürekli ayaklanma ve başkaldırı olan yerlerde merkezi otorite zayıflığı bulunur. Devlet yönetimi iyi bir şekilde yönetilmiyor ise, ayaklanma ve merkezi otoriteyi sarsma çabaları olur.
Monarşide Merkezi otoriteyi Sağlama Çabaları
Krallar başta olmak üzere monarşi ile yönetilen imparatorluklarda, merkezi otoriteyi sağlamak amacı ile yönetimin başındaki kişiler bir takım çabaya girer. Bu çabalar ve açıklamaları aşağıda açıklanmıştır.
Tanrı – Kral Anlayışı: Bu anlayışa göre, halk kralın Tanrı tarafından gönderildiğini düşünür. Tanrı kral anlayışı ile yönetilen ülkelerde daha fazla itaat mümkündür. Yönetimin Tanrı tarafından sunulduğu ya da tanrı’ nın yeryüzündeki yansımasının kral olduğunu düşünen bir yapı ile ülke yönetilmektedir. Bu sayede krallara karşı hiçbir halk ayaklanma ya da baş kaldırı gösteremez. Dinsel dogma da işin içine girdiği için, krala karşı gelen kişinin Tanrı tarafından cezalandırılacağını gösteren bir sistemsel yapıdır.
Güçlü Ordu Anlayışı: Otoritenin gücünü sağlamak ancak güçlü bir ordu ile mümkün hale gelebilmektedir. Bu nedenle monarşi ile otoriteyi sağlamak ancak güçlü bir ordu ile mümkün hale gelebilmektedir.
Merkezden Vali Atama Anlayışı: Büyük yüz ölçümüne sahip olan devletlerdeki monarşide otoriteyi sağlama çalışmasıdır. Merkeze atanan vali kralın ya da padişahın bir yansımasıdır. Dolayısı ile bulunduğu ve atandığı bölgede ülkenin başındaki kişiyi temsil etmektedir. Ülke topraklarının tek bir bölgeden temsil edilmesi zorlaştığı için bölgelere vali tayinleri ile güçler bir elde toplanmaya çalışılmaktadır. Krala karşı bir isyan olduğu zaman bu isyan kısa sürede bölgedeki vali tarafından bastırılırsa merkezi otorite de güçlenecektir. Merkeze vali atanmadan direkt tek bir yönetimden isyanların bastırılması oldukça güç olmaktadır. Bu nedenle sadece bölge yönetiminde değil, isyan bastırılması işlemlerinde de vali atama otoriteyi güçlendirici bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır.
Posta Teşkilatı: Hızlı isyan haberi almak, bölgelere ayrılmış olan yerlerden yönetim ile ilgili bir haber almak ne kadar hızlı olursa, ülkenin bütünlüğü de o kadar uzun ömürlü korunur. Bu nedenle posta teşkilatı da profesyonel anlamda kurulduğu zaman, monarşi uzun ömürlü olacaktır.
Ortak Bir Dil Oluşturma Anlayışı: Bir ülke içerisinde birden farklı dilin bulunması ya da yönetim dili ile halkın dilinin aynı olmaması büyük sıkıntılar çıkarmaktadır. Özellikle kralın emirlerinin halka ulaşmaması hususunda ya da devlet işlerinin aksamaya uğraması hususunda sorunlar çıkabilmektedir. Bu durumları ortadan kaldırmak için monarşiyi güçlendirme çabaları devlet dili ile halkın dilinin ortak dil olması gerektiğidir.
Ulaşım İmkanları : Herhangi bir isyan bölgesine gidebilmek için devletin yollarının güvenilir olması ve ulaşılabilir olması bu aşamada büyük önem taşımaktadır.
Oligarşi Nedir: https://www.bilgihakkinda.com/oligarsi-nedir/
Yeni yazılarımız için bizi twitter’da takip edebilirsiniz
