Sosyalleşme, Kültür ve Kimlik hakkında bilgiler ve tanımları verilmiştir. Sosyalleşme nedir? yaşam boyu süren içinde yaşanılan toplumun kültürünü öğrenme sürecidir. Hayat boyu devam eder. Kültür ise bir toplumun yaşama tarzıdır. Toplumdaki maddi ve manevi yapıyı ifade eder. Kültür, sosyalleşme aracılığıyla kuşaktan kuşağa aktarılır. Kimlik, kendimizi nasıl gördüğümüz, başkalarının bizi nasıl görüp tanıdığı meselesidir. Sosyalleşme, kimliklerimizin oluşmasında temel bir rol oynar. Bireysel kimliklerimizin pek çok yönü sosyalleşmenin yönlendirmesiyle oluşur. Sosyalleşmenin aracıları olan aile, arkadaş grubu, kitle iletişim unsurları bireysel kimliklerimizin oluşmasında etkilidir.
Yazıda Neler Var?
Sosyal Yapı Ne Demek?
Sosyal yapı, toplumdaki kurumları ve bu kurumlar arasındaki ağları, ilişkilere sosyal yapı dedir. Eğitim, siyaset, din, ahlak, hukuk, ekonomi, aile bu kurumların başlıcalarıdır.
Sosyalleşme nasıl başlar?
Birincil sosyalleşme, bireyin toplumla ilk kez temasa geçtiği aşamadır. Bu aşama, esas olarak çocuğun aile ilişkilerinde gerçekleşir ve gelişmeye devam eder. Çocuk aile içinde duygusal alışverişi, konuşmayı ve sosyal dünyanın temellerini öğrenmeye başlar. Sosyalleşmenin önemli unsurlarından biri olan dil, ilk olarak ailede öğrenilir. Dolayısıyla ailenin, bireyin topluma uyum sağlamasında yol gösterici bir rolü vardır. Aile kurumunda başlayan sosyalleşme süreci, daha sonra bireyin çeşitli ilişkilere dahil olmasıyla devam eder.
Sosyal yönlendirme, insan davranışlarını kontrol eden ve düzenleyen çeşitli etkileme yöntemleridir. Bu yönlendirmeler sayesinde toplumda bir düzen bir istikrar sağlanır.
SOSYAL YÖNLENDİRME NEDİR?
Birincil ve İkincil Sosyalleşme Nedir?
Birincil sosyalleşme ailede gerçekleşir. Çocuk ailesinde toplumun temel değerlerini ve normlarını öğrenir. Kimlik algısı da bu dönemde oluşur. etnisite, cinsiyet gibi sosyal kimlikler bu süreçte oluşur.
İkincil sosyalleşme nedir?; ailenin dışında arkadaş grubu, eğitim, dinsel kurumlar, işyeri gibi ikincil sosyalleşme aracıları tarafından gerçekleştirilir.
Birey bütün bu etkilenmelerin yanında kendisi de bir iradeye sahip olduğundan sosyal çevresini etkileyebilmektedir.
Sosyalleşme- Roller ve Rol Çatışması
Rol, toplum içerisinde farklı pozisyonlarda bulunan bireylerden beklenen davranış kalıplarıdır. Birey rollerini öğrenerek sosyalleşir.
Her birey yaşamında farklı roller üstlenir. Bir kişi aynı zamanda baba, öğretmen, amca, dayı, eş olabilir. Bütün bu pozisyonların gerektirdiği roller vardır. Toplum bu pozisyonlardaki bir insanda belirli davranışları sergilemesini bekler. Örneğin öğretmenlerden dürüst, yasalara uygun davranmasını bekler. Öğretmenlerin bir rolü de öğrencilere örnek olmaktır. Bireyin aynı zamanda çok çeşitli rolleri oynaması bazen rol çatışmasına sebep olabilir. Öğretmenin kendi çocuğunun dersine girmesi durumunda bir rol çatışması yaşayabilir. Yüksek not vermek ile öğretmenlik meslek ilkeleri arasında kalabilir. Nasıl davranacağına karar verememesi rol çatışmasıdır.
Rolleri belirleyen kurallardır. Kurallara aykırı hareket edildiğinde rolün gerçekleştirilip gerçekleştirilmedi de anlaşılır.
Sosyalleşme-Değerleri ve Normları Öğrenmek
Değerler, davranışları belirleyen önemli standartlardır. Neyin doğru neyin yanlış olduğuna ilişkin fikirlerdir, inançlardır. Neyin iyi neyin kötü olduğuna dair bize yol gösteren standartlardır. Davranışlar için genel prensiplerdir. Örneğin Britanya için değerler; insan yaşamında saygı duyulması gereken inançları, mahremiyeti, özel mülkiyeti, paranın ve başarının önemini vurgular. Değerlere uygun davranmaları için bireyler üzerinde genellikle güçlü baskılar vardır. Değerler genellikle hukuk kuralları olarak yazıya geçirilir. Bunlar resmi kurallardır ve gerekli yerlerde uygulanır. Bu kurallar ihlal edilmeleri durumunda yasal cezalar verilir. Örneğin cinayet karşıtı yasalar, insan yaşamına verilen değeri güçlendirir.
Norm nedir? doğru ve kabul edilebilir davranışı belirleyen sosyal kurallara norm denir. Değerlere göre çok daha spesifiktirler. Değerleri uygulamaya geçirirler. Otobüste yaşlılara yer vermek büyüklere verilen değeri gösterir. İçkili araba kullanmamayla ilgili kurallar insan yaşamına duyulan saygıyı gösterir. Normlar sosyal yaşamın her alanında mevcuttur. Her normun gerektirdiği davranış kalıpları vardır. Normlara uygun davranıldığı sürece herhangi bir yaptırım söz konusu değildir. Ancak uyulmadığı zaman kurala göre yaptırım uygulanır. Normlar formel ya da enformel biçimde uygulanabilirler. Resmi olmayan alanda kurala uyulmadığında kınama, ayıplama tarzında enformel biçimde uygulanır. Resmi alanda kural dışı harekette formel tarzda uygulanır. Yasaların gereği yapılır. Gelenek ve görenekler de resmi olmayan normlardır. Örneğin Britanya’da Noel’de ökseotu altında öpüşmek bir görenektir.
Değerler ve normlar toplumsal kültürün parçalarıdır, öğrenilirler ve sosyalleşme aracılığıyla kuşaktan kuşağa aktarılırlar. Toplumdan topluma değişirler. Ayrıca aynı toplumda zamanla değişebilirler.
Sosyal Kontrol Nedir?
Değerler ve normlar sosyalleşme aracılığıyla öğrenilirler ve kuşaktan kuşağa aktarılırlar. Toplumun tüm bireylerinin temelde bazı kurallar üzerinde anlaşmaları gerekir, bu kurallara uygun davranmaları gerekir. Aksi takdirde toplumda düzensizlik ve kaos meydana gelir. Sosyalleşme yoluyla bireylerin değerleri ve normları öğrenmeleri onlara mutlaka uyacakları anlamına gelmez. Birey kuralı bilmesine, öğrenmiş olmasına rağmen kuralın gerektirdiği davranışı yapmamaktadır.
İşte sosyal kontrol, bireylerin sosyalleşme aracılığıyla öğrenilen sosyal değerlere ve normlara uymasını sağlamak ve bunların dışına çıkılmaması konusunda onları ikna eden veya zorlayan çeşitli yöntemlerdir.
Pozitif ve negatif yaptırımlarla sosyal kontrol sağlanır, normlar ve değerlere uyum güçlendirilir. Pozitif yaptırımlar ödülleri, negatif yaptırımlar da cezalandırmaları ifade eder.
Sosyal Kontrol Mekanizmaları: Formel ve Enformel Sosyal Kontrol
Sosyal kontrol, bir dizi sosyal kontrol mekanizması tarafından gerçekleştirilir.
Formel sosyal kontrol
Formel sosyal kontrol hukuka uygun davranmayı sağlayan bir birim tarafından gerçekleştirilen kontroldür. Ceza yargı sistemi, polis, mahkemeler formel yaptırımlar aracılığıyla insanları hukuk kurallarına uymaya zorlarlar.
Enformel sosyal kontrol
Enformel sosyal kontrol öncelikli amacı sosyal kontrol olmayan ama yine de sosyal kontrol için önemli roller oynayan birimler tarafından gerçekleştirilen kontroldür. Aile önemli bir kontrol mekanizmasıdır. Birincil sosyalleşmenin yeridir. Çocuklar değerleri ve normları ailelerinde öğrenirler. Ebeveynlerin doğru olmayan davranışları kınamaları, ayıplamaları çocuğu doğru davranışa yönlendirebilir.
Sapkınlıkların ortadan kalkması veya azalması sosyal kontrol mekanizmalarının işlevlerini gerçekleştirmelerine bağlıdır.
Eğitim, akran grubu, işyeri, kitlesel medya ve din mekanizmaları sosyal kontrolü nasıl sağlamaktadırlar tablo biçiminde kısaca özetleyelim:
| Aracı | Sosyal kontrolü nasıl gerçekleştiriyor? |
| Eğitim sistemi | Uzaklaştırma, dışlama, davranış notu gibi yaptırımlar aracılığıyla öğrencilerin davranışlarını düzenler, kontrol eder. |
| Akran grubu | Bireyin kimlik duygusunun oluşmasında çok önemli bir gruptur. Akranlar tarafından onanma veya reddedilme korkusu toplumsal normlara uymasını destekler. |
| İşyeri | İş yerindeki kurallara uymayan çalışanlar, iş arkadaşları tarafından negatif yaptırımlar uygulanarak, kurallara uyması sağlanabilir. |
| Kitlesel medya | Kitle iletişim araçları, bireyin davranışlarını yaptığı haberlerle kontrol eder. Toplumsal normların ihlalini içeren olayların sonuçlarından toplumu haberdar ederek bireyin davranışlarını etkiler |
| Din | Din, kurallarıyla doğru ve yanlış davranış konusunda bireyleri ikna eder. Ve uyumlu davranışlar konusunda kontrolü gerçekleştirir Örneğin Hıristiyanlık cennet ve cehennem yaptırımlarını uygular. |
Yazımızda sosyalleşme nedir, Sosyal Yapı, Sosyal yönlendirme, Sosyal Kontrol, Formel ve Enformel sosyal kontrol hakkında bilgiler verilmiştir. Bir sonraki yazılarımızda görüşmek üzere.
Sosyalleşmeye en çok etki eden unsurlar
Sosyalleşme nedir ve sosyalleşme etki eden unsurlar;
- Aile: Bireylerin sosyal konutu geliştirmede önemli bir rolü vardır. Aile içinde açıklamalar, iletişim ve paylaşım, kadınların sosyal kazanmalarına yardımcı olur.
- Eğitim: Okul ortamı ve eğitim sistemi, sosyal etkileşimi teşvik eden bir ortam sağlar. Okulda müşteriler bir araya gel
- Akran Grupları: Akranlarla etkileşim, sosyal becerilerin yapısında önemlidir. Arkadaşlık ilişkileri, öğrenme, takım çalışması ve sosyal normları öğrenme açısından önemli bir rol o
- Medya: Medya, sosyalleşme üzerinde büyük bir kullanıma sahiptir. Televizyon, internet, sosyal medya gibi medya araçları, insanlardan farklı k
- İş ve Çalışma Ortamı: İş hayatı, insanların farklı kişilerle etkileşimde bulunmalarını ve sosyal içeriklerini kullanmayı gerektirir. İş ortamındaki açıklamalar, çalışma arkadaşlarıyla iletişim, liderlik ve takım çalışması gibi özelliklerin ayrıştırılmasına katkı sağlar.
